Bułgaria Przewodnik

Stolica: Sofia

BUŁGARIA

Republika Bułgarii (България, Република България) – państwo położone w południowo-wschodniej Europie, na Bałkanach. Graniczy z Serbią oraz Macedonią od zachodu, Grecją i Turcją od południa, Morzem Czarnym od wschodu i Rumunią od północy.

Bułgaria jest członkiem następujących organizacji międzynarodowych: Organizacji Narodów Zjednoczonych (od 1955), Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego – NATO (od 2004), Unii Europejskiej (od 2007).

Република България

Ustrój polityczny

Zgodnie z konstytucją z 12 lipca 1991 Bułgaria jest republiką, w której głową państwa jest prezydent wybierany, na jednej karcie razem z wiceprezydentem, w bezpośrednich wyborach, na 5-letnią kadencję. Szefem rządu jest premier, który mianowany jest przez prezydenta.

Organem władzy ustawodawczej jest jednoizbowe, 240-osobowe Zgromadzenie Narodowe (Народно събрание), wybierane na 4-letnią kadencję.

Geografia

Bułgaria leży nad Morzem Czarnym, w południowo-wschodniej części Półwyspu Bałkańskiego. Stolicą Bułgarii jest Sofia (1,1 mln mieszkańców), inne większe miasta to Płowdiw, Warna, Burgas, Ruse, Stara Zagora, Plewen i Wraca.

* całkowita granica lądowa: 1808 km

* długość wybrzeża: 378 km

* długość granic z sąsiadującymi państwami: Grecja 494 km, Macedonia 148 km, Rumunia 608 km, Serbia 318 km, Turcja 240 km

Warunki naturalne

Około 70% powierzchni Bułgarii zajmują tereny wyżynne i górskie. Wzdłuż północnej granicy rozciąga się Nizina Naddunajska, zajmująca całą północną część kraju. W środkowej części Bułgarii leży jej główny masyw górski – Stara Płanina (Bałkan) wraz z pasem Kotlin Zabałkańskich (Sofijska, Kazanłycka, Sliweńska i in.). W południowo-wschodniej Bułgarii leżą masywy górskie Rodopy i Pirin (na granicy z Grecją) oraz Riła (najwyższy szczyt Bułgarii i całego Półwyspu Bałkańskiego Musała – 2925 m n.p.m.). Bułgarię południowo-wschodnią zajmuje rozległa Nizina Górnotracka, a na południe od niej, na granicy z Turcją, niskie góry Sakar i Strandża.

Stara Płanina dzieli Bułgarię na zlewiska Morza Czarnego i Egejskiego. W zlewisku czarnomorskim najdłuższą rzeką jest Dunaj, który jednak jest tylko rzeką graniczną z Rumunią. Jego dopływ Iskyr jest najdłuższą rzeką Bułgarii płynącą w całości w jej granicach. Największe rzeki zlewiska Morza Egejskiego to Marica, Mesta i Struma.

Klimat

Klimat Bułgarii jest umiarkowany ciepły, kontynentalny, suchy, nad morzem podzwrotnikowy, wilgotniejszy. W górach występuje piętrowość klimatyczna. Średnia temperatura powietrza w styczniu wynosi od -6°C (w terenach górskich), -3°C (w centralnej części kraju) do 2°C (na południu kraju), w lipcu odpowiednio od 18°C, 23°C i 25°C. Średnia suma roczna opadów od 450 mm na północy, do 1200 mm w terenach górskich. Średnia temperatura powietrza i średnia suma opadów w stolicy kraju Sofii wynoszą: w styczniu -2°C i 42 mm, w lipcu 22°C i 60 mm.

Historia

W połowie IV tysiąclecia p.n.e. rozpoczął się napływ na tereny obecnej Bułgarii plemion koczowniczych z Azji Środkowej. W V wieku p.n.e. utworzyły one Królestwo Tracji. Tereny te zdobyli Rzymianie i w połowie I wieku powstała tam rzymska prowincja Mezja, która później stała się miejscem najazdów Hunów i Gotów.

W VI wieku tereny te zaczęły osiedlać pasterskie plemiona słowiańskie, które zostały podbite ok. roku 680 przez Protobułgarów. Bułgaria powstała w 681 roku, założona przez Asparucha. Chan Borys I Michał został ochrzczony przez duchowieństwo greckie w przeddzień Zielonych Świąt 25 maja 866 roku. Otrzymał na cześć Michała III, swojego ojca chrzestnego imię Michał. Powstało potężne państwo ze stolicą w Plisce (od 895 w Presławiu), które trwało w okresie 681-1018. W 915 r. Symeon przyjął tytuł cara. Od 1018 tereny Bułgarii zostały ostatecznie podbite przez Bizancjum, i pozostawały pod władzą Bizantyjczyków do 1185 mimo antybizantyjskich powstań ludowych.

W latach 1186-1398 istniało drugie państwo Bułgarów, po czym jej terytorium staje się częścią państwa osmańskiego.

Niepodległość uzyskana w 1878 (w pełni w 1908 po oficjalnym przyłączeniu Rumelii Wschodniej) zapoczątkowała ścieranie się wpływów niemieckich i rosyjskich. Na skutek wojen bałkańskich (1912-1913) Bułgaria utraciła znaczną część terytorium, dlatego też przystąpiła do I wojny światowej po stronie państw centralnych. Wojna zakończyła się jednak klęską, a Bułgaria straciła swoje krótkotrwałe zdobycze terytorialne (najboleśniej odczuła brak dostępu do Morza Śródziemnego).

W II wojnie światowej opowiedziała się (wraz z m.in. Węgrami, Rumunią i Finlandią) po stronie państw Osi (jej rezultatem były niewielkie nabytki we wschodniej części Jugosławii oraz okupacja greckiego terytorium wokół Salonik). Zajęcie w 1944 kraju przez Armię Czerwoną spowodowało obalenie monarchii i ustanowienie republiki ludowej w 1946 roku, po czym władzę obejmuje Bułgarska Partia Komunistyczna (generalni sekr. Georgi Dymitrow, Wyłko Czerwenkow, Todor Żiwkow).

Bułgaria była członkiem RWPG i Układu Warszawskiego. Masowe demonstracje w listopadzie i grudniu 1989 wpłynęły na utworzenie demokratycznej republiki parlamentarnej (pierwsze wolne wybory 13 października 1991).

29 marca 2004 Bułgaria wstąpiła do NATO.

1 stycznia 2007 Bułgaria stała się członkiem Unii Europejskiej

Podział administracyjny

Od 1999 roku Bułgaria dzieli się na 28 obwodów (bułg. област, l.mn. области).

Podział administracyjny Bułgarii: Blagoewgrad • Burgas • Dobricz • Gabrowo • Haskowo • Kyrdżali • Kiustendil • Jamboł • Lowecz • Montana • Pazardżik • Pernik • Pleweń • Płowdiw • Razgrad • Ruse • Szumen • Silistra • Sliwen • Smoljan • miasto Sofia • obwód Sofia • Stara Zagora • Tyrgowiszte • Warna • Widyń • Wielkie Tyrnowo • Wraca

Gospodarka

Reformy 1989 skutecznie zniosły centralne planowanie bułgarskiej gospodarki, umożliwiając istniejącym zakładom przekształcenie się w niezależne przedsiębiorstwa z prawem do wypuszczania akcji. W okresie socjalistycznym rolnictwo i produkcja żywności były centralnie zarządzane, ale ściśle ze sobą powiązane. Głównymi uprawami są tu zboża (pszenica, kukurydza), rośliny przemysłowe (słonecznik, tytoń, bawełna) i warzywa (pomidory, ogórki, papryka). Duże znaczenie ma uprawa winorośli (Bułgaria słynie ze swych świetnych win) i drzew owocowych (jabłonie, brzoskwinie, śliwy). Bułgaria jest największym w świecie eksporterem olejku różanego. Hodowla, głównie owiec, bydła i trzody chlewnej, i leśnictwo mają coraz bardziej rosnące znaczenie. Ważnym działem gospodarki jest rybołówstwo. Poza lokalnymi łowiskami na Morzu Czarnym i wodach śródlądowych, bułgarskie trawlery łowią na Morzu Śródziemnym i Oceanie Atlantyckim. W kraju występują złoża miedzi i niewielkie rud żelaza. Stosunkowo małe są także zasoby surowców energetycznych: węgla kamiennego, ropy naftowej i gazu ziemnego. Elektrownie wodne wytwarzają około 1/10 krajowej energii elektrycznej, 3/5 pochodzi z elektrowni cieplnych, reszta zaś z elektrowni jądrowych zbudowanych według planów radzieckich. W latach rządów komunistycznych poczyniono znaczne inwestycje w przemyśle przetwórczym. Dużą dynamikę wykazuje produkcja stali, miedzi, cynku, ołowiu, a także maszyn i urządzeń, chemikaliów i wyrobów przemysłu spożywczego, dostarczającego większości dochodów z eksportu. Źródłem dewiz jest także turystyka, rozwinięta szczególnie na wybrzeżu Morza Czarnego. Państwo ma dobrze rozwiniętą sieć dróg. Dużą rolę odgrywa transport morski i lotniczy. Główne porty morskie to Warna i Burgas.

Kultura i sztuka

Bułgaria od okresu średniowiecza (XIII wiek, XIV wiek) znana jest ze swoich ikon. Przedstawiciele tzw. tyrnowskiej szkoły malarskiej (XIV wiek) z powodzeniem przekraczali reguły rządzące tradycyjnym, hieratycznym malarstwem ikon, dzięki czemu stworzyli oni jedną z najbardziej znaczących szkół artystycznych wschodniego chrześcijaństwa.

Bułgaria posiada również starą i bogatą tradycję śpiewu chóralnego. Jednym z najbardziej znanych, bułgarskich średniowiecznych twórców jest Joan Kukuzel, kompozytor, teoretyk muzyki i twórca tzw. nowobizantyjskiego zapisu nutowego. Znanymi bułgarskimi śpiewakami są współcześnie m.in. Boris Christow, Nikołaj Giaurow, czy Nikoła Giuzelew, należący do światowej czołówki i często występujący w najlepszych operach całej Europy.

W okresie bułgarskiego odrodzenia narodowego, u schyłku panowania tureckiego (przełom XVIII i XIX wieku), w całym kraju powstało kilka szkół artystycznych, których przedstawiciele specjalizowali się w ikonopisaniu, snycerce lub malarstwie. Pozostawili oni po sobie prawdziwe skarby sztuki, architektury i malarstwa. Najsłynniejsze z owych szkół to m.in. szkoła trewneńska (zob. Triawna), bańska (zob. Bansko) czy samokowska (zob. Samokow) – twórcy tej ostatniej szkoły (a wśród nich Zachari Zograf) zasłynęli kunsztem zdobiąc monaster rylski przepięknymi freskami.

Najbardziej znanym współczesnym artystą bułgarskim jest bez wątpienia Christo Jawaszew. Zdobył on rozgłos wielu spektakularnymi happeningami, wśród których najbardziej kontrowersyjne było „zapakowanie” w folię m.in. Reichstagu w Berlinie oraz Pont Neuf w Paryżu.

Bułgaria posiada także bogate tradycje w dziedzinie teatru lalkowego (nie tylko dla dzieci).

źródło: wikipedia.org

Praktyczne informacje

NA GRANICY

* Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej.

* Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu do 90 dni (niezależnie od jego celu) na terytorium Bułgarii jest paszport bądź dowód osobisty (starego i nowego wzoru).

* Zgodne z normą unijną dopuszczalny jest wwóz i wywóz waluty bułgarskiej lub innej bez ograniczeń, pod warunkiem zadeklarowania jej na przejściu granicznym.

Oto ilości towarów, jakie możesz wywieźć legalnie, bez opłacania cła, do Polski:

Wyroby tytoniowe: 250 papierosów lub 50 cygar, lub 250 g tytoniu, lub każdy z tych towarów w odpowiednich proporcjach.

Alkohol i napoje alkoholowe: 1 litr wysoko procentowego alkoholu powyżej 22% obj. lub 2 litry wyrobów winiarskich lub 5 litrów piwa.

Inne towary: rzeczy zwyczajowo traktowane jako upominki do wartości całkowitej 175 Euro (osoby powyżej 18l.) – w tym wyroby spirytusowe oraz napoje alkoholowe inne niż wyroby winiarskie i piwo – nie więcej niż 1 l, piwa – nie więcej niż 2 l, wyrobów tytoniowych – nie więcej niż 100 sztuk papierosów albo nie więcej niż 25 sztuk cygar, albo do 100 g tytoniu; do 90 E (osoby poniżej 18 l.) – z pominięciem napojów alkoholowych.

BEZPIECZEŃSTWO

* Nie należy podróżować nocą, zatrzymywać się na niestrzeżonych parkingach, w przydrożnych barach, motelach itp.

* W miastach zaleca się jazdę z zablokowanymi od wewnątrz drzwiami samochodu.

* Nie należy pozostawiać samochodu bez dozoru, zwłaszcza jeśli znajduje się w nim bagaż.

* Turyści zatrzymujący się w hotelach, w kwaterach prywatnych i na kempingach nie powinni pozostawiać tam, nawet na krótko, pieniędzy, kosztowności i dokumentów.

ZDROWIE

* Nie ma specjalnych zagrożeń epidemiologicznych.

* Nie są wymagane szczepienia.

* Przykładowe ceny usług medycznych dla cudzoziemców: leczenie jednego zęba u stomatologa kosztuje ok. 20 EUR, wykonanie zastrzyku, założenie opatrunku -4 EUR, pełne badanie lekarskie – 320 EUR, badanie echograficzne – 20 EUR.

* Uznawane są polskie polisy ubezpieczeniowe.

* Od wszystkich cudzoziemców, w tym od turystów tranzytowych, wymagane są ubezpieczenia zdrowotne na okres pobytu w Bułgarii. Na rok 2005 władze bułgarskie określiły dla turystów minimalną, wymaganą kwotę ubezpieczenia na pokrycie kosztów leczenia medycznego w wysokości 10.000 lewa i leczenia stomatologicznego w wysokości 500 lewa.

* W związku z wprowadzeniem odpłatności za akcje ratownicze prowadzone w górach przez Górskie Pogotowie Ratunkowe wskazane jest wykupienie przez turystów wybierających się na szlaki górskie właściwej polisy ubezpieczeniowej.

PRZYDATNE INFORMACJE

* Ubezpieczenia OC oraz „zielona karta” są obowiązkowe. Na granicy można wykupić ubezpieczenie dodatkowe.

* Honorowane są polskie i międzynarodowe prawo jazdy.

* Nie wolno udostępniać swojego pojazdu obywatelowi bułgarskiemu, jak również nie wolno kierować pojazdem należącym do obywatela bułgarskiego, chyba, że posiada się notarialnie poświadczone pełnomocnictwo właściciela.

* Od 1 stycznia 2005 r. wprowadzono w Bułgarii winiety dla wszystkich rodzajów pojazdów.

* Cena winiety tygodniowej dla pojazdów osobowych o liczbie miejsc nie większej niż 8 wynosi 5 EUR, dla pojazdów z liczbą miejsc ponad 8 oraz pojazdów o dwóch osiach przeznaczonych do przewozu towarów wynosi 25 EUR, dla pojazdów ciężarowych o więcej niż dwóch osiach -49 EUR. Odpowiednio cena winiety miesięcznej wynosi 12, 61 i 124 EUR, a winiety ważnej 1 rok-69, 345 i 689 EUR.

* Wymieniając walutę w kantorach, należy zachować szczególną ostrożność, gdyż częste są przypadki wypłacania kwot niższych niż deklarowany kurs – najlepiej uprzednio zapytać, jaką sumę otrzyma się za określoną kwotę w walucie. W obiegu są banknoty o nominałach 1, 2, 5,10, 20, 50 i 100 lewa.

* Osoby fizyczne mogą uzyskać zwrot podatku VAT, o ile kupiły na potrzeby własne towar o wartości ponad 100 BGN, łącznie z podatkiem VAT (powyżej 50 EUR), w sklepach, które uprawnione są do sprzedaży z podatkiem VAT (na witrynach takich sklepów widnieje napis tax back). W tym celu należy wypełnić wniosek o zwrot podatku VAT; formularz można otrzymać w sklepie. Towar powinien być wywieziony z Bułgarii nie później niż 3 miesiące od daty faktury podatkowej. Przy wyjeździe celnik, po przedstawieniu faktury i towaru, składa podpis i pieczątkę na wniosku, co jest podstawą do odbioru podatku VAT od agenta.

* Obecnie jedyne biuro, w którym można otrzymać zwrot podatku VAT, czynne jest na lotnisku, ale punkty takie będą otwarte na wszystkich przejściach granicznych. Na razie wystawione są tam specjalne skrzynki pocztowe, do których należy wrzucać dokumenty.

* Turyści mogą otrzymać na miejscu zwrot podatku VAT, jeżeli kwota nie przekracza 500 lewa (ok. 250 EUR), natomiast kwoty ponad 500 lewa są przekazywane drogą bankową.

POMOC KONSULARNA

Turystyka w Bułgarii

Bułgaria znajduje się w południowo-wschodniej Europie, w północno-wschodniej części Półwyspu Bałkańskiego. Jest to kraj europejski, jednak położenie geograficzne umieszcza go na rozdrożu między Europą, Azją i Afryką. Bułgaria położona jest w południowej części strefy klimatu umiarkowanego z subtropikalnymi wpływami. Lokalizacja na linii przejścia pomiędzy dwoma strefami klimatycznymi wpływa na typy klimatu, gleby, roślinności i zwierząt. Wszystkie z nich charakteryzują się dużą różnorodnością. Morze Czarne i Morze Egejskie wpływają również na klimat w kraju. Wpływ Morza Śródziemnego jest istotny dla klimatu w południowych częściach kraju, a Morze Czarne ma wpływ na klimat na obszarze rozciągającym się na przestrzeni 40 kilometrów w głąb lądu. Korzystne położenie geograficzne Bułgarii stwarza doskonałe warunki dla rozwoju turystyki. Bułgaria jest również skrzyżowaniem dróg transportowych, dających dostęp do Zachodniej Europy, Bliskiego Wschodu. Porty Morza Czarnego Bułgarii połączone są ze wszystkimi innymi krajami basenu Morza Czarnego, oferując szczególnie doskonałe możliwości dla rozwoju transportu. Bułgaria graniczy na północy z Rumunią, na wschodzie z Morzem Czarnym, na południu z Turcją i Grecją, a na zachodzie z Macedonią i Serbią. Naturalny krajobraz Bułgarii jest zróżnicowany, składający się z nizin, równin, płaskowyży, pogórza i dolin rzek, gór o różnych wysokościach. Około 70% terytorium kraju jest pagórkowata a 30% jest górzysta. Średnie wzniesienie na terytorium kraju wynosi 467 m, i na ogół maleje z południa na północ i ze wschodu na zachód.

Bułgarski wybrzeże Morza Czarnego jest wspaniałym miejscem na letni wypoczynek. Emine jest miejscem, gdzie Góry Bałkanów spotykają się z morzem, i warunkowo dzielą wybrzeże Morza Czarnego na część północną i południową. Linia brzegowa posiada 378 km długości, ponad 200 plaż, które mają łączną powierzchnię 16 km2. Wiele z nich jest szeroka, podczas gdy inne są małe i ukryte w malowniczych zatokach morskich. Plaże i morze oferują doskonałe warunki do uprawiania sportów wodnych takich jak surfing, narty wodne, nurkowanie. W roku 2011, plaże w Albena, Bunite (Warna), Dyuni, Elenite, Pomorie (na wschód), plaża Harmanite, St. Vlas, Słoneczny Brzeg zostały uznane za jedne z najlepszych. Latem średnia temperatura wody wynosi 22C do 24C, w płytszych wodach nawet 26C, co czyni wody szczególnie przyjemne do kąpieli.

W ciągu ostatnich kilku lat, powstały kurorty i porty jachtowe w ośrodkach Rusałka, Tyulenovo, Bałczik, Złote Piaski i Warna dając możliwości żeglarstwa wzdłuż północnego wybrzeża Morza Czarnego. Opcje dla jachtów turystycznych na południowym wybrzeżu Morza Czarnego są oferowane w Burgas oraz w ośrodkach St. Vlas, Nesebar, Sozopol.

Oprócz kombinacji słońce, piasek i morze, wybrzeże Morza Czarnego oferuje wędrówki, jazda na rowerze i konno, a także ekoturystykę, foto safari i wycieczki do naturalnych, kulturowych i architektonicznych zabytków. W północnej części Morza Czarnego, istnieją trzy światowej klasy pola golfowe.

Niektóre z bułgarskich rzek wpływają do Morza Czarnego. Kilka z nich (Ropotamo, Kamchia i Weleka) są żeglowne dla małych łodzi motorowych i oferują niezapomniane wycieczki dla turystów. Unikalne gęste lasy rzek Batova, Kamchia, Ropotamo i Weleka są rajem dla miłośników przyrody. Turyści mogą także podziwiać przepiękne jeziora Alepu, Arkutino, Atanasovsko, Beloslav, Burgas, Durankulak Ezeretsko, Pomorie, Szabla, Warna, Bałczik Tuzla, Tuzla Nanevska, tereny podmokłe Orlovo i mokradła Stomoplo. Liczne rzadkie rośliny i zwierzęta można zobaczyć w lagunach i terenach przybrzeżnych. Warto podkreślić, że szczególe właściwości błota leczniczego znaleziono w jeziorze Pomorie, Warna, Bałczik Tuzla, Szabla, Rusałka i jeziora Atanasovsko.

Wzdłuż linii brzegowej, istnieją też źródła mineralne, a połączenie tych zasobów naturalnych doprowadziło do wzrostu popularności turystyki, która łączy w sobie zwiedzanie uzdrowisk, ośrodków balneologicznych i wellness z wypoczynkiem nad morzem. Turyści mają także okazję odwiedzić pięć wysp Morza Czarnego – St. Anastasia, St Ivan (gdzie niedawno znaleziono relikwie św Jana Chrzciciela), Świętego Piotra, Kirik i Yulita i św. Tomas. Ośrodki położone nad Morzem Czarnym szczególnie nadają się do rodzinnych wakacji, jak również polecane są fanom rozrywki. Albena, Rusałka, St. Konstantin i Helena, Riwiera, Obzor, Elenite są jednymi z najbardziej prorodzinnych. Młodsi turyści wolą Słoneczny Brzeg, Złote Piaski, Primorsko, Kiten i Lozenets, ponieważ mogą korzystać z wielu klubów i barów a także innych lokali rozrywkowych. Słoneczny Brzeg to największy kompleks wypoczynkowy w kraju, i tu często odbywają się imprezy, które przyciągają najbardziej znanych na świecie DJ-ów i artystów. 

Sozopol i Nesebyr (zabytek UNESCO) słyną z połączeniem pięknej przyrody przybrzeżnej i zabytków. Te dwa miasta mają tysiące lat historii, i przyciągają stały strumień turystów każdego lata. Doskonałe warunki do wypoczynku oferowane są w kurortach Kranevo, Chayka, Sunny Day, St. Iliya, St. Vlas, Ravda, Pomorie, Czernomorec, Carewo, Ahtopolu i Sinemorec. Bułgarskie wybrzeże Morza Czarnego oferuje również różne opcje zakwaterowania, od luksusowych 4- lub 5-gwiazdkowych hoteli po małe romantyczne hotele rodzinne, dostępne w opcji last minute. Bułgaria posiada niezwykle zróżnicowany wachlarz zakwaterowania. Niektóre z hoteli w kurortach Morza Czarnego działa przez cały rok, wykorzystywana do organizacji konwencji i kongresów. Goście bułgarskiego Morza Czarnego mogą korzystać z wielu imprez kulturalnych, takich jak: Rock Fest, Kavarna Varna Summer, Apolonii, Duch Burgas, Międzynarodowego Festiwalu Folkloru w Burgas i pokazy tańca ognia.