Hiszpania Przewodnik

Stolica: Madryt

HISZPANIA

Królestwo Hiszpanii (hiszp. Reino de España, gal. Reino de España, kat. Regne d’Espanya, arag. Reino d’España, bask. Espainiako Erresuma, okc. Regne d’Espanha, ast. Reinu d’España) to największe z trzech państw położonych na Półwyspie Iberyjskim. Na zachodzie Hiszpania graniczy z Portugalią, na południu z należącym do Wielkiej Brytanii Gibraltarem, oraz przez Ceutę i Melillę z Marokiem. Na północy, przez Pireneje, kraj graniczy z Francją i Andorą. W skład Hiszpanii wchodzą także Baleary na Morzu Śródziemnym, Wyspy Kanaryjskie na Oceanie Atlantyckim oraz tzw. terytoria suwerenne (hiszp.: plazas de soberanía), w skład których wchodzą dwie hiszpańskie posiadłości w Afryce Północnej, Ceuta i Melilla, oraz liczne niezamieszkane wyspy po śródziemnomorskiej stronie Cieśniny Gibraltarskiej, takie jak Chafaryny, Alborán czy Perejil. Do Hiszpanii, do Katalonii należy także otoczone przez terytorium francuskie miasteczko Llívia.

Ustrój polityczny

Hiszpania jest dziedziczną monarchią parlamentarną. Królem jest Jan Karol z dynastii Burbonów. Wstąpił na tron w 1975 roku po śmierci generała Francisco Franco. Król, mimo iż cieszy się ogromnym autorytetem w społeczeństwie (nawet wśród komunistów), zwłaszcza po uśmierzeniu próby zamachu stanu 23 lutego 1981, nie ma w swych rękach żadnej realnej władzy. Mianuje szefa rządu, który zawsze wywodzi się ze zwycięskiego ugrupowania. W wyjątkowych sytuacjach może wygłaszać orędzia do narodu. Jest również najwyższym dowódcą wojska.
Premierem Hiszpanii jest od 2004 socjalista José Luis Rodríguez Zapatero.

Geografia

Hiszpania to kraj wyżynny
Góry
* Pireneje, Góry Betyckie, Góry Kantabryjskie, Góry Kastylijskie, Sierra Morena, Sierra Nevada, Góry Iberyjskie

Podział administracyjny

Hiszpania dzieli się na 17 wspólnot autonomicznych (Comunidades Autónomas), które cieszą się dużą autonomią (głównie w kwestiach szkolnictwa, podatków, itd.), oraz dwa miasta autonomiczne (Ciudad Autónoma). Oto one:

* Andaluzja (Andalucía)

* Aragonia (Aragón)

* Asturia (Asturias)

* Baleary (Islas Baleares)

* Estremadura (Extremadura)

* Galicia (Galicia)

* Kantabria (Cantabria)

* Kastylia-La Mancha (Castilla La Mancha)

* Kastylia-León (Castilla y León)

* Katalonia (Cataluña)

* Kraj Basków (País Vasco)

* La Rioja (La Rioja)

* Madryt (Madrid)

* Murcja (Murcia)

* Nawarra (Navarra)

* Walencja (Valencia)

* Wyspy Kanaryjskie (Islas Canarias)

* Ceuta (Ceuta)

* Melilla (Melilla)

Integralną część Hiszpanii stanowią tzw. hiszpańskie posiadłości w Afryce Północnej.

Wspólnoty autonomiczne dzielą się na 50 prowincji.

Klimat

Klimat Hiszpanii jest zróżnicowany, od chłodnego i deszczowego na północnym zachodzie, po gorący i suchy na równinach Andaluzji. Latem na całym obszarze kraju z wyjątkiem północnego wybrzeża, jest gorąco i słonecznie.

Przez pozostałą część roku pogoda jest bardziej zmienna, ale wszystkie miesiące są słoneczne.

* Strefa klimatyczna: Podzwrotnikowa

* Klimat: Śródziemnomorski

Historia

Począwszy od IX wieku p.n.e. Półwysep Iberyjski był terenem ekspansji licznych ludów i państw (Celtów, Fenicjan, Greków czy też Kartagińczyków). W II wieku p.n.e. na półwyspie pojawili się Rzymianie. W V wieku na tereny obecnej Hiszpanii wdarli się Wizygoci i stworzyli tam własne królestwo. W roku 711 z północnej Afryki na Półwysep Iberyjski przedostały się wojska arabskie pod wodzą Tarika, które błyskawicznie podbiły prawie cały półwysep.

Niewielkie królestwa chrześcijańskie na północy rozpoczęły rekonkwistę, która zaowocowała ostatecznym wyparciem Maurów w 1492. Przywódcą i pierwszym królem, zgodnie z tradycją, był don Pelayo, prawdopodobnie szlachcic wizygocki, który razem z innymi schronił się w górach Asturii przed napierającymi z południa wojskami muzułmańskimi. Jako początek procesu rekonkwisty uznaje się bitwę w wąwozie Covadonga (722 r.), w której oddział (około 300 ludzi) pod wodzą don Pelayo pokonał dzięki zaskoczeniu i pułapce kilkukrotnie większe siły przeciwnika. Rozbity oddział muzułmański miał charakter rozpoznawczy, a jego „klęska” nie miała dla najeźdźców większego znaczenia. W ten sposób powstało pierwsze minikrólestwo chrześcijańskie, które rozpoczęło powolną walkę z najeźdźcami muzułmańskimi. Z tych drobnych państw chrześcijańskich z czasem wyłoniły się dwa silne królestwa: Kastylia i Aragonia. Rozkwit i ekspansja powstałej z połączenia obu tych państw Hiszpanii były przede wszystkim związane z podbojami kolonialnymi w Ameryce i zdobyciem wielkich bogactw. Dzięki mocarstwowej polityce kraj stał się supermocarstwem w Europie Zachodniej. Stracił jednak tę pozycję na skutek osłabienia, upadku gospodarczego i wyniszczających (przegrywanych) wojen z Francją Ludwika XIV. Problemy z następstwem tronu w XVIII wieku doprowadziły do wojny o sukcesję hiszpańską, która w znacznym stopniu osłabiła państwo.

Około 1825 wielkie imperium hiszpańskie przestało praktycznie istnieć. Spowodowane to było zbyt długim złym zarządzaniem, niesprawiedliwym ładem społecznym i, przede wszystkim, inwazją Napoleona, który rozprzestrzenił idee wolnościowe w Ameryce.

Hiszpania na krótko dostała się pod wpływy Francji. Wkrótce powróciła dynastia Burbonów i stopniowo kraj stawał się biednym prowincjonalnym królestwem.

Na początku XX wieku Hiszpanią rządziło kilku dyktatorów – częste niepokoje społeczne skompromitowały monarchię i w 1931 proklamowano republikę.

W latach 1936-1939 kraj ogarnęła wojna domowa. W jej wyniku władzę w kraju przejęli nacjonaliści pod wodzą generała Francisco Franco.

Po śmierci Franco w 1975, władzę przejął wyznaczony przez niego na następcę książę Jan Karol z dynastii Burbonów. Przywrócono monarchię (formalnie istniała już od lat 40-tych, a Franco pełnił funkcję regenta), a król wprowadził w kraju demokratyczne reformy. W 1982 Hiszpania wstąpiła do NATO, a w 1986 stała się członkiem Unii Europejskiej.

Gospodarka

Do lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia Hiszpania była jednym z najuboższych krajów Europy. Masowy napływ turystów spowodował wielki wzrost inwestycji i napływ kapitału zagranicznego, który wzmógł się jeszcze po przystąpieniu do Unii Europejskiej.

Hiszpania była przez ostatnie pół wieku jednym z najszybciej rozwijających się gospodarczo państw Europy. W 2001 r. PKB wyniósł 662 mld euro, czyli 16,5 tys. euro na mieszkańca. Hiszpania uporała się w ostatnich latach ze zmorą, jaką była znaczna inflacja (od r. 1990 spadła z ponad 9% do ok.2,5-3% obecnie) i masowym bezrobociem (obecnie ponad 11% wobec 21,6% w 1978 r.).

Hiszpania jest znaczącym uczestnikiem handlu zagranicznego, wielkie banki mają swe siedziby gł. w Madrycie, Bilbao, Barcelonie i Walencji.

Przemysł

Najważniejszą gałęzią gospodarki jest wysoko rozwinięty przemysł, zgrupowany w kilku wielkich okręgach. Hiszpania jest ważnym producentem samochodów osobowych i ciężarowych (Barcelona i Lleida, Walencja, Madryt, Valladolid, La Coruña). Kilka wielkich koncernów ulokowało tutaj swoje zakłady (VW, grupa PSA, Ford). Produkcja samochodów osobowych wyniosła ponad 1,9 mln sztuk (2000). W Walencji, Bilbao, Barcelonie, Kadyksie oraz La Coruñi są duże stocznie. Rozwinięty jest przem. metalurgiczny (huty w Oviedo, Gijon, El Ferrol de Caudillo koło Bilbao i in.), w Asturii kopalnie węgla. Różnorodny przemysł elektrotechniczny (sprzęt gospodarstwa domowego, komputery, półprzewodniki) rozwinął się w większych miastach (np. Barcelona, Madryt, Sewilla, Malaga). Dzięki importowi paliw płynnych oraz znacznym zasobom energii wodnej Hiszpania produkuje ok. 185 TWh energii elektrycznej (4,612 kWh na mieszkańca). Wielkim atutem jest rozwinięty przemysł włókienniczy, a nade wszystko rolno-spożywczy (prod. cukiernicza, wina – ponad 34 mln hl (czwarte miejsce w świecie – konserw rybnych itp.) rozrzucony po całym kraju.

Rolnictwo

W rolnictwie dominującą rolę odgrywa hodowla bydła, trzody i drobiu na rozległych pastwiskach Kastylii, Asturii czy Estremadury), a także uprawa winorośli, zbóż, oliwek oraz owoców cytrusowych. Lasy (głównie w regionach górskich) dostarczają drewna i owoców leśnych.

Rybołówstwo

Doniosłe znaczenie posiada rybołówstwo (1,4 mln ton ryb), zwłaszcza na wybrzeżu atlantyckim – La Coruña w Galicii, Jerez de la Frontera w Andaluzji, ale także Málaga.

Komunikacja

Sieć komunikacyjna Hiszpanii uległa znaczącym przeobrażeniom po II wojnie światowej, dzięki dewizom napływającym od turystów zagranicznych. Drogi liczą ogółem ponad 326 tys. km – 64,5 km na 100 km² powierzchni. Wielki postęp zanotowano w budowie nowoczesnych magistral obsługujących narastający ruch turystyczny – w połowie 2001 r. było w Hiszpanii ponad 4,7 tys. km autostrad i 6,5 tys. km dróg ekspresowych. Hiszpania jest krajem wysoko zmotoryzowanym – w tym samym czasie było ponad 14,7 mln samochodów osobowych (36,7 pojazdów na 100 mieszkańców) oraz ponad 1,8 mln ciężarowych. Długość linii kolejowych wyniosła 12,6 tys. km, w tym 7,5 tys. km linii zelektryfikowanych. Najważniejsze porty morskie: Algeciras, Kadyks, Walencja, Barcelona, Bilbao, La Coruña. Bezprecedensowy rozwój nastąpił w dziedzinie przewozów lotniczych. Madryt jest jednym z najważniejszych portów lotniczych w Europie, inne ważniejsze lotniska znajdują się w Barcelonie, Palmie (Majorka), Sewilli, Walencji, Santa Cruz de Tenerife (Wyspy Kanaryjskie), Bilbao.

Turystyka

Burzliwa historia, która pozostawiła ślad w postaci niezliczonych zabytków i przebogatych muzeów oraz najcieplejszy klimat na kontynencie sprzyjają masowej turystyce, która stanowi jeden z filarów gospodarki przysparzający znacznych dochodów – w 2001 r. ponad 47 mld. euro. Liczba turystów zagranicznych odwiedzających Hiszpanię wyniosła prawie 71 mln, którzy wypoczywali głównie na wybrzeżu śródziemnomorskim (Costa de la Luz – Costa del Sol – Costa Blanca – Costa del Azahar – Costa Dorada – Costa Montanesa – Costa Vasca – Costa Verde – Rias Altas – Rias Bajas), na Balearach i Wyspach Kanaryjskich oraz zwiedzali hiszpańskie miasta i muzea – Toledo, Madryt, Barcelona, Sewilla, Salamanka i in. Ośrodkiem pielgrzymkowym o europejskiej sławie jest Santiago de Compostela. Z dochodów z turystyki sfinansowano budowę dróg oraz przemysł lokalny.

Demografia

Hiszpania, podobnie jak inne kraje Europy borykałaby się z ujemnym przyrostem naturalnym, gdyby nie imigranci, których przyciąga dynamicznie rozwijająca się gospodarka tego kraju. Rocznie przybywają ich tysiące – głównie z Afryki i dawnych hiszpańskich kolonii. Największymi mniejszościami są: Marokańczycy (500 tys.), Ekwadorczycy (500 tys.), oraz Kolumbijczycy (300 tys.). Często próby przedostania się biednych ludzi z Afryki kończą się tragedią – toną w Morzu Śródziemnym lub Oceanie Atlantyckim.

Informacje praktyczne

NA GRANICY

* Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej.

* Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu do 90 dni (niezależnie od jego celu) na terytorium Hiszpanii jest paszport bądź dowód osobisty (starego i nowego wzoru).

* Surowo karane są przestępstwa związane z narkotykami.

Oto ilości towarów, jakie możesz wywieźć legalnie, bez opłacania cła, do Polski:

Wyroby tytoniowe: 250 papierosów lub 50 cygar, lub 250 g tytoniu, lub każdy z tych towarów w odpowiednich proporcjach.

Alkohol i napoje alkoholowe: 1 litr wysoko procentowego alkoholu powyżej 22% obj. lub 2 litry wyrobów winiarskich lub 5 litrów piwa.

Inne towary: rzeczy zwyczajowo traktowane jako upominki do wartości całkowitej 175 Euro (osoby powyżej 18l.) – w tym wyroby spirytusowe oraz napoje alkoholowe inne niż wyroby winiarskie i piwo – nie więcej niż 1 l, piwa – nie więcej niż 2 l, wyrobów tytoniowych – nie więcej niż 100 sztuk papierosów albo nie więcej niż 25 sztuk cygar, albo do 100 g tytoniu; do 90 E (osoby poniżej 18 l.) – z pominięciem napojów alkoholowych.

BEZPIECZEŃSTWO

* Istnieje pewne ryzyko zamachów terrorystycznych.

* Realnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa turystów jest także przestępczość :: pospolita, a głównie napady i kradzieże.

* Należy sprawdzać rachunki w restauracjach, gdyż zdarzają się oszustwa, zwłaszcza wobec cudzoziemców.

ZDROWIE

* Wykup ubezpieczenie zdrowotne. Polskie polisy są uznawane przez hiszpańskie jednostki służby zdrowia.

* Nie występują zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne.

* Nie ma żadnych ograniczeń w dostępie do opieki medycznej (oczywiście do limitu polisy ubezpieczeniowej). Koszt zwykłej wizyty lekarskiej waha się w granicach od 48 do 60 EUR, doba pobytu w szpitalu (bez badań) kosztuje ok. 180 EUR. Do 31 grudnia 2005 r. jest możliwość bezpłatnego korzystania ze świadczeń publicznej służby zdrowia po okazaniu zaświadczenia E-111. Zaświadczenie to nie jest honorowane przez prywatne kliniki i gabinety lekarskie.

* Apteki noszą nazwę farmacia i można je łatwo rozpoznać po czerwonym lub zielonym krzyżu maltańskim. Po zamknięciu, na drzwiach apteki można znaleźć wywieszkę z informacją o najbliższej dyżurującej aptece.

PRZYDATNE INFORMACJE

* Kierowca może legitymować się międzynarodowym lub polskim prawem jazdy.

* W razie drobniejszych uszkodzeń pojazdu i konieczności jego naprawy należy się liczyć z żądaniem zapłaty gotówką, gdyż w przeciwnym razie warsztat dokona naprawy dopiero po potwierdzeniu autentyczności polisy ubezpieczeniowej, co może potrwać długo.

* W Hiszpanii autostrady są prywatne. Należy uiścić opłatę za przejazd.

* W sklepach lub hotelach czasami można się spotkać z odmową przyjęcia karty VISA Electron.

* W wielu hotelach do zameldowania nadal niezbędne jest okazanie paszportu. Dotyczy to także turystów z innych państw unijnych. Dowody osobiste, zwłaszcza starego wzoru, nie są akceptowane.

* W większości hoteli w Hiszpanii jest prąd zmienny o napięciu 220 V. Do niektórych gniazdek potrzebne są specjalne wtyczki-przejściówki.

POMOC KONSULARNA

Turystyka w Hiszpanii

Hiszpania jest unitarnym państwem położonym na Półwyspie Iberyjskim, w południowo-zachodniej Europie. Część kontynentalna graniczy od południa i wschodu z Morzem Śródziemnym, z wyjątkiem małej granicy lądowej z Gibraltarem, na północ i północny wschód z Francją, Andorą i Zatoką Biskajską i na zachód i północny zachód z Portugalią i Oceanem Atlantyckim. Wraz z Francją i Marokiem, jest jednym z zaledwie trzech krajów, które mają dostęp zarówno do Atlantyku jak i wybrzeża Morza Śródziemnego. Do terytorium Hiszpanii należą również Baleary na Morzu Śródziemnym, Wyspy Kanaryjskie na Oceanie Atlantyckim u wybrzeży Afryki, trzy enklawy w Afryce Północnej, Ceuta, Melilla i Penón de Vélez de la Gomera. Z obszarze o powierzchni 505 992 km2 Hiszpania jest drugim co do wielkości krajem w Europie Zachodniej i Unii Europejskiej, a piątym co do wielkości krajem w Europie.

Wybrzeże Atlantyku liczy sobie 710 km długości, Pireneje rozciągają się na przestrzeni 435 km od Morza Śródziemnego do Zatoki Biskajskiej. Na skrajnym południu Hiszpanii leży Cieśnina Gibraltarska, oddzielające Półwysep Iberyjski i resztę Europy od Maroka w Afryce Północnej, w najwęższym miejscu, Hiszpania i Maroko są oddzielone tylko 13 km.

Pozostałe regiony Hiszpanii, szczególnie ważne dla ruchu turystycznego to Baleary i Wyspy Kanaryjskie. Baleary, obejmują łącznie powierzchnię 5000 kilometrów kwadratowych, leżą 80 km od wybrzeża Hiszpanii. Wyspy Kanaryjskie leżą dziewięćdziesiąt kilometrów na zachód od wybrzeża Afryki i są pochodzenia wulkanicznego. Duże wyspy centralne, Teneryfa i Gran Canaria, mają najwyższe szczyty. Pico de Las Nieves, na Gran Canarii, wznosi się na wysokość 1949 metrów, a Teide na Teneryfie, na 3718 metrów. Teide, uśpiony wulkan, jest najwyższym szczytem Hiszpanii i trzecim co do wielkości wulkanem na świecie licząc od podstawy.

Trzy główne strefy klimatyczne można rozdzielać według położenia geograficznego i warunków orograficznych: klimat śródziemnomorski, charakteryzujący się ciepłymi i suchymi latami jest dominujący na półwyspie, rozciąga się nawet na inne obszary nietypowe dla klimatu śródziemnomorskiego, jak centralna i północno-centralna Hiszpania. Półsuchy klimat jest charakterystyczny dla południowo-wschodniej dzielnicy kraju, zwłaszcza w regionu Murcji w dolinie rzeki Ebro. W przeciwieństwie do klimatu śródziemnomorskiego, pora sucha wykracza poza lato. Z kolei klimat oceaniczny charakteryzuje północne dzielnicy kraju, zwłaszcza w regionie Kraju Basków, i częściowo Galicji. W przeciwieństwie do klimatu śródziemnomorskiego, zimowe i letnie temperatury podlegają wpływom oceanu, a nie ma sezonowych suszy. Oprócz tych głównych rodzajów klimatów, również inne podtypy można znaleźć na terenie Hiszpanii, jak alpejski klimat w Pirenejach i Sierra Nevada, i typowy subtropikalny klimat na Wyspach Kanaryjskich.

Turystyka wypoczynkowa jest typem podróżowania, które generuje największe dochody dla hiszpańskiej gospodarki. Łagodny klimat przez cały rok, rozległe piaszczyste plaże Morza Śródziemnego i Oceanu Atlantyckiego, jak i jego dwóch archipelagów (Balearów i Wysp Kanaryjskich) przyciąga turystów z Europy Północnej i Wschodniej od dziesięcioleci. Wiodące rynki źródłowe hiszpańskiej turystyki to Wielka Brytania, Niemcy i Francja a następnie Skandynawia i Włoszy. Najpopularniejsze hiszpańskie wybrzeża Morza Śródziemnego to:
– Costa Brava, Costa Dorada i wybrzeże Costa del Maresme, we wspólnocie autonomicznej Katalonii, bardzo popularnej wśród turystów z Francji, jak i śródlądowej Hiszpanii, z znaczącymi ośrodkami jak Salou i Barcelona.
– Costa Blanca, (jeden z najbardziej rozwiniętych obszarów przybrzeżnych Hiszpanii, bardzo popularny wśród turystów z Wielkiej Brytanii i Niemiec, z Benidorm jako wiodącym ośrodkiem)
– Costa de Almería, Costa del Sol i Costa de la Luz, wszystkie wybrzeża we wspólnocie Andaluzji. Niektóre miejscowości wypoczynkowe znane są na całym świecie, takie jak Marbella w prowincji Malaga, Puerto Banus.

Dwa archipelagi Hiszpanii, Baleary i Wyspy Kanaryjskie są również bardzo popularnymi destynacjami zarówno wśród samych Hiszpanów jak i Europejczyków. Oprócz turystyki letniej, popularne są inne formy turystyki, takie jak kongresy turystyki kulturalnej, turystyka sportowa czy turystyka typowo rozrywkowa. Życie nocne w Hiszpanii jest bardzo atrakcyjne zarówno dla turystów, jak i samych mieszkańców. Hiszpania jest znana z jednych z najlepszych klubów nocnych na świecie. Szczególnie popularne w Hiszpanii są Baleary z wyspami Ibiza i Majorka, które są znane jako główne miejsca zabawy. Ibiza jest stosunkowo małą wyspą a jej miasta stały się znane na całym świecie z uwagi na obecność klubów nocnych i letniej sceny klubowej, która przyciąga bardzo dużą liczbę turystów.