Turcja Przewodnik

Ludność: 69.6 mln. mieszkańców

TURCJA

(tur. Türkiye, Republika Turecka – Türkiye Cumhuriyeti) – państwo położone w Azji na półwyspie Azja Mniejsza, a częściowo również w Europie ze stolicą w Ankarze. Część europejska – Tracja stanowi 3% powierzchni i oddzielona jest od części azjatyckiej Morzem Marmara oraz cieśninami Bosfor i Dardanele. Turcja jest krajem czterech mórz, gdyż od północy otacza ją Morze Czarne, od zachodu Morze Egejskie i Morze Marmara, a od południa Morze Śródziemne – nazywane w języku tureckim Morzem Białym.

Ustrój polityczny

Ustrój polityczny Turcji opiera się na Konstytucji Republiki Tureckiej z 1982, która głosi, że państwo tureckie jest niepodzielną, laicką, demokratyczną oraz socjalną republiką. Głową państwa jest prezydent wybierany przez parlament na 7-letnią kadencję. Kobiety w Turcji otrzymały czynne i bierne prawa wyborcze 5 grudnia 1934 roku. W roku 1935 kobiety stanowiły 4,6% posłów w parlamencie.

Podział administracyjny

Turcja jest podzielona na 81 prowincji (tur. vilayet;il; l. mn. iller). Każda prowincja dzieli się na podprowincje (tur. ilçe; l. mn. ilçeler). Prowincje mają zazwyczaj nazwę miasta, które jest jego stolicą, wyjątek stanowią: Hatay (stolica Antakya), Kocaeli (stolica Izmit) i Sakarya (stolica Adapazarı).

Historia

Turcja wcześniej nazywana była Imperium osmańskim. W XIX wieku zaczęło ono ulegać rozpadowi. . Po I wojnie światowej Imperium osmańskie zostało podzielone między mocarstwa europejskie. Przywódcą ruchu narodowego był wówczas Kemal Atatürk. Między rokiem 1919 a 1920 toczyła się wojna grecko-turecka. W 1922 zniesiono kalifat. W 1923 roku Turcja stała się republiką. Pierwszym prezydentem został Kemal Atatürk. Wówczas wprowadzano liczne reformy mające na celu europeizację Turcji: wprowadzenie alfabetu łacińskiego zamiast arabskiego, wprowadzenia kalendarza gregoriańskiego. W 1934 przyznano kobietom bierne i czynne prawo wyborcze. W 1935 kobiety stanowiły 4,6 % parlamentarzystów. Podczas II wojny światowej Turcja była neutralna. Od 1952 roku Turcja jest członkiem NATO. Od 1974 okupuje część Cypru. O laickość państwa od samego jego początku walczy armia. Dlatego też w Turcji dochodziło często do zamachów stanu (w 1960, 1971, 1980 i 1997 roku). Turcja chciałaby się stać członkiem Unii Europejskiej. Przeciwnicy jej przystąpienia do niej wysuwają przede wszystkim zarzut, że jest ona krajem rolniczym i islamskim (należącym do innego kręgu kulturowego). Europejczycy obawiają się również zalewu taniej siły roboczej z ubogich rejonów Turcji. Należy jednak pamiętać, że poziom życia w miastach jest dosyć wysoki. 3 października 2005 Turcja rozpoczęła negocjacje w sprawie przystąpienia do Unii Europejskiej.

Gospodarka

Turcja jest jednym z 6 całkowicie samowystarczalnych pod względem żywnościowym krajów świata. Główną uprawą przeznaczoną na eksport jest bawełna, a także orzeszki laskowe. Ze zbóż uprawia się ryż, jęczmień i pszenicę. Główne uprawy owocowe to: melony, arbuzy, jabłka, morele, brzoskwinie, czereśnie, banany, figi i cytrusy. Z używek najpowszechniej uprawiany jest tytoń. W Turcji uprawiane są również: orzeszki pistacjowe, orzechy włoskie, buraki cukrowe, słoneczniki oraz winorośl, z której produkowane jest wino.

Przemysł

Turcja posiada znaczne zasoby surowców mineralnych, zwłaszcza rud metali. Wydobycie rud żelaza (Divriği we wschodniej Anatolii), chromu (Seydişehir na południu kraju – Turcja należy do głównych światowych producentów chromu), boksytów, rud miedzi (Murgul), cynku i ołowiu. Z surowców energetycznych eksploatuje się węgiel brunatny (zachodnia Anatolia), węgiel kamienny (zagłębie Ereğli-Zonguldak) i ropę naftową w pobliżu granicy z Syrią (główny ośrodek Batman). Z surowców chemicznych wydobywa się: fosforyty, sól kamienną i siarkę. 39% energii elektrycznej dostarczają elektrownie wodne (największe Keban i Atatürk — zbudowane w 1992 na Eufracie), 61% węglowe i naftowe. Produkcja energii elektrycznej na 1 mieszkańca — 1296 kWh (2000). Do najstarszych i najlepiej rozwiniętych gałęzi przemysłu przetwórczego należą: przemysł spożywczy (cukrowniczy, mleczarski, tytoniowy) oraz włókienniczy i odzieżowy, wykorzystujące surowce krajowe. Od lat 60. rozwój hutnictwa żelaza (głównie ośrodki: Karabük, Ereğli), miedzi (Ergani, Stambuł) oraz aluminium, przemysłu maszynowego i zbrojeniowego, środków transportu (montownie samochodów, ciągników, budowa statków), sprzętu gospodarstwa domowego, chemicznych (m.in. produkcja nawozów sztucznych), cementowego i rafineryjnego (w portach dowozowych ropy naftowej: İzmit oraz w Batman). Powszechnie rozwinięte rzemiosło: dywany, biżuteria, wyroby metalowe, ceramika, wyroby skórzane. Największa koncentracja zakładów przemysłowych w regionie północno-zachodnia: Stambuł – Ereğli – Izmir, ponadto w rejonie Ankary i na południowo-wschodniej: Adana – Gaziantep-Antakya.

Turystyka

Jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi gospodarki Turcji jest turystyka, Najwięcej turystów jest z Niemiec i Wielkiej Brytanii. Wpływy z turystyki wynoszą 3,6 mld dolarów. Główne ośrodki turystyczne to: Stambuł, oraz zabytki kultury antycznej: Troja, Milet, Efez, Pergamon, İzmir i inne.

Komunikacja

Sieć komunikacyjna w Turcji jest w rozbudowie. Około 63 tysiące km. dróg o twardej nawierzchni, w budowie 1250 km. autostrad – m. in. od granicy bułgarskiej do Ankary. Drogi łączą Turcję z Bułgarią oraz Syrią, Iranem i Irakiem. Europejską i azjatycką część kraju łączą 2 mosty na Bosforze w Stambule. 8,4 tysięcy km. linii kolejowych, w większości jednotorowych. Nośność floty handlowej — 7,1 mln DWT . Główne porty morskie (przeładunek powyżej 1 mln ton): Stambuł nad cieśniną Bosfor, Zonguldak, Ereğli i Samsun nad Morzem Czarnym, İzmir i İzmit nad Morzem Egejskim i Mersin, İskenderun nad Morzem Śródziemnym. Rozwinięta żegluga kabotażowa, połączenia promowe między europejską i azjatycką częścią kraju (Cieśnina Bosfor, z Cyprem i wyspami greckimi (Rodos, Samos, Chios).

źródło: wikipedia.org

Informacje praktyczne

NA GRANICY

* Od obywateli polskich wymagane są wizy uprawniające do wjazdu i pobytu na terenie Turcji.

* Wizę turystyczną można uzyskać przy wjeździe; koszt – 25 USD (lub 20 EUR). Wiza ta uprawnia do pobytu przez okres 30 dni.

* Paszport nie może wzbudzać podejrzeń co do jego autentyczności.

* Od osób przyjeżdżających do Turcji w ramach grup zorganizowanych za pośrednictwem biur turystycznych nie wymaga się posiadania określonej sumy środków pieniężnych. Osoby przyjeżdżające indywidualnie mogą być poproszone o okazanie środków finansowych na czas pobytu, przy czym zależy to głównie od woli urzędnika.

* Brak ograniczeń w przywozie środków płatniczych, przy czym większe sumy (powyżej 5000 USD) należy zgłosić przy wjeździe, by – jeśli nie zostaną wydane – nie było problemu z ich wywozem.

* Nie wolno wywozić z Turcji przedmiotów o charakterze zabytkowym, historycznym – nawet najmniejszych wręcz kawałków starych rzeźb, płaskorzeźb, itp.

Oto ilości towarów, jakie możesz wywieźć legalnie, bez opłacania cła, do Polski:

Wyroby tytoniowe: 250 papierosów lub 50 cygar, lub 250 g tytoniu, lub każdy z tych towarów w odpowiednich proporcjach.

Alkohol i napoje alkoholowe: 1 litr wysoko procentowego alkoholu powyżej 22% obj. lub 2 litry wyrobów winiarskich lub 5 litrów piwa.

Inne towary: rzeczy zwyczajowo traktowane jako upominki do wartości całkowitej 175 Euro (osoby powyżej 18l.) – w tym wyroby spirytusowe oraz napoje alkoholowe inne niż wyroby winiarskie i piwo – nie więcej niż 1 l, piwa – nie więcej niż 2 l, wyrobów tytoniowych – nie więcej niż 100 sztuk papierosów albo nie więcej niż 25 sztuk cygar, albo do 100 g tytoniu; do 90 E (osoby poniżej 18 l.) – z pominięciem napojów alkoholowych.

BEZPIECZEŃSTWO

* Od turystów nie wymaga się ubezpieczenia osobowego, natomiast wskazane jest wykupienie przed przyjazdem do Turcji ubezpieczenia, które pokrywałoby ewentualne wydatki z powodu choroby lub wypadku drogowego.

* Kierowcy tureccy nie przywiązują nadmiernej uwagi do przestrzegania zasad ruchu drogowego.

* W dużych miastach zdarzają się przypadki rozboju (wyrywanie torebek). Można spotkać się też z propozycjami nabycia narkotyków lub ich przewozu.

* Turcja jest krajem muzułmańskim, co wymaga od obcokrajowców przestrzegania określonych zachowań, szczególnie przy zwiedzaniu miejsc kultu religijnego (w meczetach należy przed wejściem zdjąć obuwie, kobiety nie mogą wchodzić z odkrytymi głowami i ramionami, w szortach)

* Nieznajomość języków obcych wśród ludności na prowincji może być przyczyną nieporozumień i potraktowania pytania jako próby zaczepki.

ZDROWIE

* Nie ma wymogu dokonywania szczepień.

* Istnieje zagrożenie epidemiologiczne związane z odkrytymi ogniskami ptasiej grypy.

* Wodę z kranu można używać do mycia zębów, jednak do picia polecamy wodę mineralną, którą można kupić w sklepie lub barze hotelowym.

* Służba zdrowia jest w przeważającej większości prywatna. Wizyta u lekarza (bez zabiegów) kosztuje ok. 30 USD, dzień pobytu w szpitalu – ok. 50 USD. Zabiegi są bardzo drogie. Większe szpitale mają podpisane umowy z ubezpieczycielami i honorują polisy ubezpieczeniowe. W mniejszych miejscowościach należy liczyć się z koniecznością dokonania opłaty gotówką (należy wówczas wziąć fakturę za usługę i wystąpić o zwrot kosztów do ubezpieczyciela). Wyposażenie szpitali jest na dobrym poziomie.

PRZYDATNE INFORMACJE

* Nie ma obowiązku meldunkowego, wyjąwszy meldunek w hotelach. Nie zostawiaj paszportu do dyspozycji hotelu na czas pobytu, a jedynie okaz go przy załatwianiu formalności meldunkowych, co może wiązać się z koniecznością opłacenia z góry całego okresu pobytu w hotelu.

* Wymagane jest ubezpieczenie OC dla pojazdu i „zielona karta”.

* Polskim prawem jazdy można się posługiwać przy pobytach do 6 miesięcy.

* Napięcie w sieci wynosi 220 V. W niektórych hotelach wymagany jest przełącznik.

* Dni pracy urzędów: poniedziałki-piątki w godz. 9.00-17.00. Załatwianie jakichkolwiek formalności jest uciążliwe i długotrwałe. Licz się z żądaniem ponoszenia nie zawsze uzasadnionych opłat.

* Większość sklepów (z wyjątkiem sklepów wielkich sieci handlowych, jak Real, Migros itp.) nie ma określonej godziny zamknięcia; pracują one zazwyczaj, szczególnie w sezonie letnim, do ostatniego klienta. W miejscowościach turystycznych możesz się spodziewać, że sklepy będą otwarte w godzinach 9.00-21.00.

* Miej na uwadze, iż w niektórych, szczególnie wschodnich rejonach Turcji w okresie ramadanu restauracje są nieczynne aż do godziny iftar (zazwyczaj godzina zachodu słońca), o której można zjeść pierwszy posiłek. Należy też wówczas unikać jedzenia czegokolwiek w miejscach publicznych (na ulicy, w parku, itp).

* Możliwe jest uzyskanie zwrotu podatku VAT. Wniosek z załączonymi dowodami zakupu należy przesłać do Ministerstwa Finansów Republiki Turcji, przy czym czas oczekiwania na zwrot jest bardzo długi.

POMOC KONSULARNA

Turcja – informacje praktyczne, wycieczki fakultatywne, regiony

Turcja jest transkontynentalną republiką parlamentarną w dużej mierze znajdującą się w zachodniej Azji oraz w Europie Południowo-Wschodniej. Turcja graniczy z ośmioma krajami: Bułgarią na północnym-zachodzie, Grecją na zachodzie, Gruzją na północnym wschodzie, Armenią, Iranem na wschodzie i Irakiem oraz Syrią na południowym wschodzie. Morze Śródziemne znajduje się na południu, Morze Egejskie na zachodzie a Morza Czarne na północy. Morze Marmara, Bosfor i Dardanele (które razem tworzą cieśniny tureckie) tworzą granicę między Tracją i Anatolią. Położenie Turcji na skrzyżowaniu Europy i Azji sprawia, że kraj posiada niezwykle ważne geostrategiczne znaczenie.

Azjatycka część Turcji, obejmuje 97% powierzchni kraju, jest oddzielona od europejskiej Turcji przez Bosfor, Morze Marmara i Dardanele. Europejska Turcja obejmuje ledwie 3% powierzchni kraju. Terytorium Turcji liczy sobie 1600 kilometrów długości i 800 km szerokości. Obszar Turcji zajmuje 783 562 kilometrów kwadratowych z czego 755 688 kilometrów kwadratowych znajduje się w południowo-zachodniej Azji i 23 764 kilometrów kwadratowych w Europie. Turcja pod względem wielkości jest 37 krajem na świecie. Europejska część Turcji, Wschodnia Tracja, tworzy granice Turcji z Grecją i Bułgarią. Azjatycka część kraju, Anatolia, składa się z dużego centralnego płaskowyżu, z wąskimi przybrzeżnymi równinami, pasmami górskich na północy i górami Taurus na południu. Wschodnia Turcja ma bardziej górzysty krajobraz i jest domem dla źródeł rzek, takich jak Eufrat, Tygrys i Aras oraz posiada Ararat, najwyższy punkt Turcji o wysokości 5137 metrów. Zróżnicowane krajobrazy Turcji są wynikiem złożonych ruchów ziemi, które ukształtowały region na przestrzeni tysięcy lat i nadal przejawiają się w dość częstych trzęsieniach ziemi i erupcjach wulkanicznych okolicznościowych.

Obszary przybrzeżne Turcji graniczące z Morzem Egejskim i Morzem Śródziemnym mają umiarkowany klimat śródziemnomorski, z gorącymi, suchymi latami i łagodnymi, wilgotnymi zimami. W obszarach przybrzeżnych Morza Czarnego Turcja ma klimat umiarkowany z ciepłymi, mokrymi latami i chłodnymi zimami. Tureckie wybrzeże Morza Czarnego posiada największą ilość opadów i jest jedynym regionem Turcji, który utrzymuje wysokie opady przez cały rok. Obszary przybrzeżne graniczące z Morzem Marmara, które łączy Morze Egejskie i Morze Czarne, ma klimat przejściowy między umiarkowanym klimatem śródziemnomorskim i umiarkowanym klimat oceanicznym z ciepłymi, gorącymi, suchymi latami i umiarkowanie chłodnymi zimami. Śnieg spada na obszarach przybrzeżnych Morza Marmara i Morza Czarnego niemal każdej zimy ale zwykle rozpływa się w nie więcej niż kilka dni. Śnieg jest rzadkością w obszarach przybrzeżnych Morza Egejskiego i bardzo rzadko w obszarach przybrzeżnych Morza Śródziemnego.

Turystyka w Turcji charakteryzuje się wysokim wzrostem w ciągu ostatnich dwudziestu lat, i stanowi ważną część gospodarki. Wakacje w Turcji, plaże, rejsy statkiem, przysmaki tureckie to wszystko przyciąga gości z Europy Zachodniej, którzy mają kluczowe znaczenie dla tureckiego przemysłu turystycznego. Większość ośrodków znajdują się wzdłuż południowo-zachodniego i południowego wybrzeża, zwanego Riwierą Turecką, zwłaszcza wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego w pobliżu Antalyi. Antalya jest również uważana jako stolica turystyki Turcji. Główne kurorty to Kemer, Belek, Side, Bodrum, Fethiye, Marmaris, Kusadasi, Cesme, Didim i Alanya. Wiele atrakcji kulturalnych w innych częściach kraju to tereny w Efezie, Troi, Pergamon, Pamukkale, Hierapolis, miasta i krajobrazy Kapadocji. Mimo, że stolica Ankara ma zabytkową starówkę, mimo to nie jest celem turystycznym a raczej przystankiem dla turystów, którzy udają się do Kapadocji. Miasto cieszy się doskonałą bazą kulturalną.